Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından "Tuz Tüketiminin Azaltılması Ulusal Strateji Belirleme Çalıştayı"nda Türkiye’de tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik 2010-2015 yılları arasında uygulanacak olan ulusal program kapsamında yemekhane ve kantinlerinde hizmet veren Yıldız Yemek, aşırı tuz tüketiminin önüne geçmek amacıyla yemekhane masalarından tuzlukları kaldırma çalışmalarına başlamıştır. Bu amaçla ilk uygulama Nesibe Aydın Okulları’nda başlamıştır.
Tuz, besinlerin bileşiminde bulunduğu gibi, göllerden, denizlerden ve kayalardan saf olarak da elde edilir. Sofra tuzunun asıl adı “sodyum klorür ”dür. Tuzun %60’ı klor, %40’ı ise sodyumdan oluşur.
Tuz lezzet verici olduğu kadar, sodyum ve klor gereksiniminin karşılanması için de önemlidir.
Sodyum, klor ve potasyum gibi diğer minerallerle birlikte elektrolit olarak adlandırılır. Bu ismi almalarının nedeni, vücutta elektrik akımını iletmeleridir.
• Elektrolitler, hücre içinde ve dışında sıvıların dengesini kontrol ederler. Sodyum ve klor hücre dışında, potasyum ise hücre içinde çalışır.
• Sıvı dengesinin sağlanmasında fonksiyonu vardır.
• Asit -baz dengesinin sağlanmasında görev alır.
• Sinir- kas çalışmasında; elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar.
• Sodyum yetersizliği nadirdir. Genellikle besinler gereksinenden daha fazla sodyum içerirler.
• Yetişkinler için minimum sodyum gereksinmesi günde 500 mg’dır. Bu miktar yaklaşık ¼ tatlı kaşığı tuzdur.
• Maksimum tuz alımı ise günlük 6 g (2.4 g sodyum) olarak belirlenmiştir.
• Besin seçiminde tuz yerine geçen maddeleri kullanmak sodyum alımını azaltmak için iyi bir yol mudur? Tuz yerine geçen maddeler her birey için uygun ve sağlıklı olmayabilir.
Tuz yerine kullanılan maddelerin çoğunda sodyum yerine potasyum vardır. Bazı bireyler için fazla potasyum tüketimi zararlı olabilir. Özellikle böbrek rahatsızlığı veya daha başka sağlık sorunları olan kişiler tuz yerine geçen maddeleri kullanmadan önce doktora danışmalıdırlar.
Tuz alımını azaltmak için, tuz yerine geçen maddelere seçenek olarak ot-baharat karışımları, limon ve limon suları daha lezzetli olabilir. Bugün marketlerde tuz içermeyen çeşitli karışımlar bulunmaktadır. Etiketlerdeki içerikleri de okumayı unutmamalısınız. Bazı ot-baharat karışımlarında hem tuz, hem de sodyum bulunabilir.
• Tuzu gereğinden çok aldığımızda, kandaki tuz miktarı artar ve susarız. Sonuçta su içme gereği duyarız.
• İçilen su ile birlikte fazla tuz, idrarla, terle dışarı atılır. Ancak böbreklerde, karaciğerde bozukluk olursa, tuz dışarı atılamaz. Kanda miktarı artar ve suyu da çekerek vücudun belirli yerlerinde “ödem” denilen şişkinlikler oluşturur.
• Aşırı terleyenlerde, ishalde ve günde 4 litreden fazla idrar çıkaranlarda tuz alımı artırılmalıdır.
İyotlu Tuz Kullanımı ve İyot Yetersizliği Hastalıkları
İyotlu Tuz Nedir?
İyotlu tuz, iyot eklenmiş sofra tuzudur.
İyodun Vücut Çalışmasındaki İşlevleri Nedir?
İyot vücudun enerji harcama hızını etkileyen ve bir troid hormonu olan tiroksinin yapısında yer alır. Yeterli miktarda iyot alınmazsa; vücut yeterli tiroksini üretemez. Bunun sonucunda vücudunuzun enerjiyi harcama hızı azalır ve kilo artışı sorun olmaya başlayabilir.
İyot Yetersizliği Hastalıkları Nelerdir?
1. Endemik Guatr
2.Kretinizm
İYOTLU TUZ KULLANMAZSAK!
BEBEK ve ÇOCUKLARDA: Büyüme Geriliği, Zeka Geriliği, Cücelik
GEBELERDE: Düşük ve Ölü Doğum Yapma Riski
HER YAŞTA: Guatr Hastalığı Görülür
DİKKAT !Pişirme sırasında oluşacak iyot kaybının en aza indirilmesi için, tuz yemeklere pişirme sonrası eklenmelidir.
DİKKAT !Saklama sırasında oluşacak iyot kaybını önlemek için; iyotlu tuz, serin, kuru, ışıksız ortamda ve koyu renkli cam kaplarda saklanmalıdır. TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMANIN YOLLARI
• Daima taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih ediniz.
• Eğer hipertansiyon gibi sağlık probleminiz varsa, mutlaka satın aldığınız hazır ürünlerin etiketlerini okuyunuz. “Tuzsuz” ya da “tuzu azaltılmış” besinleri tercih ediniz.
• Sofrada tuzluk kullanmamakla tuz alımı % 15 azaltılabilir.
Yemeklerin tadına bakmadan tuz kullanma alışkanlığından vazgeçiniz.
• Baharat ve maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen, limon suyu ve sirke gibi aroma sağlayıcıları tuz yerine tercih edin.
Turşu, ketçap, hardal, zeytin, soya sosu, salata sosları vb. yiyeceklerin tuz içeriği yüksektir. Bu besinlerden uzak durunuz ya da çok nadir tüketiniz.
• Sodyum içeriği yüksek besinlerden kaçının.
Maden suları kaynağına göre farklı miktarlarda çözünmüş halde yapısında; sodyum, kalsiyum, magnezyum, demir ve alüminyum olmak üzere çok sayıda mineral ve doğal gaz içermektedir. Bu nedenle satın aldığınız maden sularının sodyum içeriğini etiketinden kontrol ediniz.
Salamura ve işlem görmüş besinlerde koruyucu etkiyi artırmak için kullanılan tuzdan uzak kalabilmek için taze sebze meyve, et, tavuk, balık tüketin.
PEKİ TUZ TÜKETMELİ MİYİZ TÜKETMEMELİ MİYİZ?
Tuz, besinlerin bileşiminde bulunduğu gibi, göllerden, denizlerden ve kayalardan saf olarak da elde edilir. Sofra tuzunun asıl adı “sodyum klorür ”dür. Tuzun %60’ı klor, %40’ı ise sodyumdan oluşur.
Tuz lezzet verici olduğu kadar, sodyum ve klor gereksiniminin karşılanması için de önemlidir.
Sodyum, klor ve potasyum gibi diğer minerallerle birlikte elektrolit olarak adlandırılır. Bu ismi almalarının nedeni, vücutta elektrik akımını iletmeleridir.
• Elektrolitler, hücre içinde ve dışında sıvıların dengesini kontrol ederler. Sodyum ve klor hücre dışında, potasyum ise hücre içinde çalışır.
• Sıvı dengesinin sağlanmasında fonksiyonu vardır.
• Asit -baz dengesinin sağlanmasında görev alır.
• Sinir- kas çalışmasında; elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar.
Tuz ve Sodyum Gereksinmesi Ne Kadardır?
• Sodyum yetersizliği nadirdir. Genellikle besinler gereksinenden daha fazla sodyum içerirler.
• Yetişkinler için minimum sodyum gereksinmesi günde 500 mg’dır. Bu miktar yaklaşık ¼ tatlı kaşığı tuzdur.
• Maksimum tuz alımı ise günlük 6 g (2.4 g sodyum) olarak belirlenmiştir.
Tuz Yerine Geçen Maddeler Nelerdir?
• Besin seçiminde tuz yerine geçen maddeleri kullanmak sodyum alımını azaltmak için iyi bir yol mudur? Tuz yerine geçen maddeler her birey için uygun ve sağlıklı olmayabilir.
Tuz yerine kullanılan maddelerin çoğunda sodyum yerine potasyum vardır. Bazı bireyler için fazla potasyum tüketimi zararlı olabilir. Özellikle böbrek rahatsızlığı veya daha başka sağlık sorunları olan kişiler tuz yerine geçen maddeleri kullanmadan önce doktora danışmalıdırlar.
Tuz alımını azaltmak için, tuz yerine geçen maddelere seçenek olarak ot-baharat karışımları, limon ve limon suları daha lezzetli olabilir. Bugün marketlerde tuz içermeyen çeşitli karışımlar bulunmaktadır. Etiketlerdeki içerikleri de okumayı unutmamalısınız. Bazı ot-baharat karışımlarında hem tuz, hem de sodyum bulunabilir.
TUZUN SAĞLIKLA İLİŞKİSİ
• Tuzu gereğinden çok aldığımızda, kandaki tuz miktarı artar ve susarız. Sonuçta su içme gereği duyarız.
• İçilen su ile birlikte fazla tuz, idrarla, terle dışarı atılır. Ancak böbreklerde, karaciğerde bozukluk olursa, tuz dışarı atılamaz. Kanda miktarı artar ve suyu da çekerek vücudun belirli yerlerinde “ödem” denilen şişkinlikler oluşturur.
• Aşırı terleyenlerde, ishalde ve günde 4 litreden fazla idrar çıkaranlarda tuz alımı artırılmalıdır.
İyotlu Tuz Kullanımı ve İyot Yetersizliği Hastalıkları
İyotlu Tuz Nedir?
İyotlu tuz, iyot eklenmiş sofra tuzudur.
İyodun Vücut Çalışmasındaki İşlevleri Nedir?
İyot vücudun enerji harcama hızını etkileyen ve bir troid hormonu olan tiroksinin yapısında yer alır. Yeterli miktarda iyot alınmazsa; vücut yeterli tiroksini üretemez. Bunun sonucunda vücudunuzun enerjiyi harcama hızı azalır ve kilo artışı sorun olmaya başlayabilir.
İyot Yetersizliği Hastalıkları Nelerdir?
1. Endemik Guatr
2.Kretinizm
İYOTLU TUZ KULLANMAZSAK!
BEBEK ve ÇOCUKLARDA: Büyüme Geriliği, Zeka Geriliği, Cücelik
GEBELERDE: Düşük ve Ölü Doğum Yapma Riski
HER YAŞTA: Guatr Hastalığı Görülür
DİKKAT !Pişirme sırasında oluşacak iyot kaybının en aza indirilmesi için, tuz yemeklere pişirme sonrası eklenmelidir.
DİKKAT !Saklama sırasında oluşacak iyot kaybını önlemek için; iyotlu tuz, serin, kuru, ışıksız ortamda ve koyu renkli cam kaplarda saklanmalıdır. TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMANIN YOLLARI
• Daima taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih ediniz.
• Eğer hipertansiyon gibi sağlık probleminiz varsa, mutlaka satın aldığınız hazır ürünlerin etiketlerini okuyunuz. “Tuzsuz” ya da “tuzu azaltılmış” besinleri tercih ediniz.
• Sofrada tuzluk kullanmamakla tuz alımı % 15 azaltılabilir.
Yemeklerin tadına bakmadan tuz kullanma alışkanlığından vazgeçiniz.
• Baharat ve maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen, limon suyu ve sirke gibi aroma sağlayıcıları tuz yerine tercih edin.
Turşu, ketçap, hardal, zeytin, soya sosu, salata sosları vb. yiyeceklerin tuz içeriği yüksektir. Bu besinlerden uzak durunuz ya da çok nadir tüketiniz.
• Sodyum içeriği yüksek besinlerden kaçının.
Maden suları kaynağına göre farklı miktarlarda çözünmüş halde yapısında; sodyum, kalsiyum, magnezyum, demir ve alüminyum olmak üzere çok sayıda mineral ve doğal gaz içermektedir. Bu nedenle satın aldığınız maden sularının sodyum içeriğini etiketinden kontrol ediniz.
Salamura ve işlem görmüş besinlerde koruyucu etkiyi artırmak için kullanılan tuzdan uzak kalabilmek için taze sebze meyve, et, tavuk, balık tüketin.